Chuẩn bị mâm cỗ cúng giao thừa là việc làm hết sức quan trọng trong ngày Tết. Vậy cần chuẩn bị gì để cúng giao thừa? Tại sao việc cúng giao thừa lại quan trọng? Cách cúng giao thừa cho Tết Nhâm Dần 2022 như thế nào? Cùng tìm hiểu ngay nhé!
1. Vì sao phải cúng giao thừa?
Theo nhà nghiên cứu văn hóa PGS-TS. Trịnh Sinh, cúng giao thừa hay còn gọi là cúng trừ tịch có ý nghĩa đem bỏ hết những điều xấu của năm cũ để đón những điều tốt đẹp của năm mới sắp đến.
Lễ trừ tịch thường được tiến hành vào giờ chính Tý, tức đúng 12 giờ đêm hôm 30 tháng Chạp. Tết Nhâm Dần năm nay không có 30 nên sẽ cúng vào đêm 29 Tết.
Người Việt tin rằng, mỗi năm có các vị thần Hành binh, Hành khiển, Phán quan cai quản hạ giới khác nhau. Cứ hết một năm, vị Hành khiển cũ đã cai quản hạ giới trong năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành khiển mới đi xuống cai quản hạ giới trong năm mới. Cúng đêm giao thừa trong dân gian như là buổi tiệc để “tống cựu nghinh tân”, tiễn đưa những vị thần năm cũ và nghinh đón những vị thần mới. Xin các vị thần linh phù hộ cho gia đình một năm mới bình an, hạnh phúc.
Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà được đặt trên bàn thờ tổ tiên, ông bà, còn mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời được đặt trước cửa nhà. Do mục tiêu cúng lễ khác nhau nên về bố cục, 2 mâm cỗ này có sự khác biệt.
Hết một năm, vị Hành khiển cũ đã cai quản hạ giới trong năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành khiển mới đi xuống sẽ cai quản hạ giới trong năm mới. Mỗi năm có một vị, sau 12 năm thì các vị Hành khiển sẽ luân phiên trở lại.
Theo tục lệ cổ truyền, giao thừa được tổ chức nhằm đón các Thiên binh (12 vị Hành khiển). Lúc đó, họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà.
2. Mâm cúng giao thừa gồm những gì?
Gợi ý mâm cúng giao thừa
Dưới đây là tư vấn của PGS-TS Trịnh Sinh về việc chuẩn bị mâm cỗ:
2.1 Mâm cúng ngoài trời theo văn hóa dân gian:
- Mâm ngũ quả
- Hương (3 cây to)
- Hoa
- 2 cây đèn (hoặc nến)
- Trầu cau
- Muối gạo
- Trà
- Nước (hoặc rượu)
- Quần áo, mũ nón thần linh
- Gà trống luộc
- Xôi
- Bánh Chưng
Như các bạn đã biết, mỗi năm Ngọc Hoàng điều cho một vị thần Hành Khiển xuống trần gian tại nhà gia chủ để quan đốc mọi chuyện. Do vậy cúng giao thừa ngoài sân mang ý nghĩa là tiễn đưa vị quan Hành Khiển cũ và chào đón vị quan Hành Khiển mới. Thời khắc này diễn ra rất nhanh, vì vậy, gia chủ phải thực hiện lễ cúng nhanh chóng và trang nghiêm. Ngoài ra lễ vật có ngũ quả, vàng mã, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (bánh tét – miền Nam), bánh kẹo và mâm cỗ mặn hoặc cỗ chay đầy đặn, thơm ngon, tinh khiết. Mọi nghi thức và mâm cỗ đều được chuẩn bị thực hiện với tấm lòng thành của gia chủ.
2.2 Gợi ý mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời và trong nhà
Một số mâm cúng giao thừa đêm 29 Tết
Cúng giao thừa trong nhà là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc giao thừa vừa tới, nhằm cầu xin tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình mình gặp những điều tốt lành trong năm mới. Mâm lễ bao gồm các món ăn mặn ngày Tết được chế biến tinh khiết, trang nghiêm.
– Mâm cỗ mặn bao gồm:
- Bánh chưng
- Giò
- Chả
- Xôi gấc (xôi các loại)
- Thịt gà
- Rượu (bia, thức uống khác)
– Mâm cỗ ngọt bao gồm:
- Bánh kẹo
- Mứt tết
- Hoa
- Đèn (nến)
- Hương
Mọi nghi thức và mâm cỗ đều được chuẩn bị thực hiện với tấm lòng thành của gia chủ.
Khi cúng giao thừa trong nhà gia chủ và một số thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm trước bàn thờ.
Đầu tiên, gia chủ cần khấn thần Thổ – vị thần cai quản trong nhà để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình. Sau đó, gia chủ khấn tổ tiên và xin được các cụ phù hộ độ trì trong nhà mới và cầu an khang thịnh vượng, sức khỏe tốt.
3. Cách chuẩn bị bày mâm cúng giao thừa
Gia chủ nên đặt mâm lễ ở hướng Nam tượng trưng cho Hỷ thần, còn hướng Đông sẽ tượng trưng cho thần tài.
Bước 1: Chuẩn bị bàn và dụng cụ
Đặt một chiếc bàn chắc chắn, trải khăn rồi đặt mâm lên.
Bước 2: Sắp xếp đồ lễ
– Gà: Miệng gà cho ngậm 1 bông hoa hồng đỏ, đặt đĩa gà quay hướng đầu ra phía ngoài vành mâm. Bạn đặt gà vào giữa mâm.
– Bánh chưng: Bóc bỏ phần lá bánh, cởi bỏ dây, không cắt, đặt bánh bên cạnh đĩa gà.
– Xôi gấc: Nếu bạn cúng xôi thì đặt thay vị trí của bánh chưng.
– Giò lụa: Lột bỏ vỏ, cắt thành một khoanh giò (không cắt nhỏ), đặt vào đĩa nhỏ, đặt bên cạnh đĩa bánh chưng.
– Hoa quả: Đặt phía sau đĩa bánh chưng và gà.
– Vàng mã, trầu cau đặt trên vành mâm.
– Gạo, muối cho vào đĩa hoặc chén nhỏ, đặt bên cạnh đĩa hoa quả.
– Đèn, nến đặt bên cạnh đĩa hoa quả.
– Rượu, nước đặt trước mâm lễ.
– Mũ cánh chuồn để bên cạnh hoặc phía sau mâm lễ (nếu mâm còn rộng).
– Lọ hoa tươi để bên cạnh.
– Hương thắp cháy có thể cắm vào đĩa xôi, chén gạo hoặc để dưới mâm.
4. Những lưu ý khi cúng giao thừa
Sau khi thực hiện lễ cúng giao thừa ngoài trời nhằm đón quan Hành khiển mới, tiễn quan Hành khiển cũ thì gia chủ mới làm lễ cúng giao thừa trong nhà.
Mâm cúng cần chuẩn bị tươm tất. Mặc dù có thể tùy vào hoàn cảnh, điều kiện kinh tế của từng gia đình để chuẩn bị mâm cúng cho hợp lý tuy nhiên, cũng không nên chuẩn bị quá sơ sài bạn nhé.
Tùy phong tục từng vùng miền và địa phương sẽ có mâm cỗ cúng khác nhau nhưng trên cơ bản bạn cần có hương, đèn, trà rượu, muối gạo, hoa quả, xôi, bánh chưng,…
Bên cạnh đó, vào đêm cúng giao thừa, người trong gia đình cần hòa thuận, tránh tình trạng cãi vã, to tiếng với nhau, tránh làm đổ vỡ đồ vật…
Không nên soi gương vào đêm giao thừa vì quan niệm người xưa cho rằng như vậy có thể nhìn thấy ma quỷ, đồng thời khiến cả năm gặp điều không may.
5. Nên cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời?
Cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước là đúng ? Câu trả lời là: Gia chủ nên cúng ngoài sân trước, trong nhà sau; thắp hương ngoài sân trước, trong nhà sau. Khi thực hiện đúng thứ tự thì lễ cúng mới đầy đủ ý nghĩa và đúng về mặt tâm linh tín ngưỡng.
Nhà chung cư có cần cúng giao thừa ngoài trời?
Khi ở chung cư, do không gian chật hẹp không diện tích dưới mặt đất nên việc cúng chỉ cần tập trung ở trong nhà mà không nhất thiết phải cúng ngoài trời. Nếu các gia đình cần cúng ngoài trời nên xuống dưới sân của nhà chung cư chứ không phải ở trên tầng.
Việc cúng ngoài trời cần có khoảng không gian có trời và có đất, do vậy lễ vật cần được đặt gần với mặt đất. Vì thế nếu cúng ở trên khoảng không tầng lầu chung cư thì không gian bày lễ cách nhau quá xa nên không thể gọi là cúng ngoài trời được.
Trên đây là thông tin về chuẩn bị cho cúng đêm giao thừa mà chúng tôi chia sẻ đến bạn. Mong rằng qua bài viết trên các bạn sẽ thêm nhiều kiến thức về cúng giao thừa và có đêm giao thừa ấm cúng bên gia đình nhé!
>>Xem thêm: Mâm cúng Rằm tháng Giêng và bài cúng
